Balans tussen top-down en bottom-up
De wereld van werk verandert razendsnel. Technologie evolueert, werkdruk stijgt en burn-out blijft uitdaging voor veel organisaties.
Tegelijkertijd lijken veel organisaties te worstelen met het engagement en motivatie van medewerkers. Herkenbaar? In "Werk laten werken" gingen we dieper in op deze tendenzen, maar nu komt de vraag: hoe pak je dit daadwerkelijk aan? Hoe ontwerp je werk dat zowel medewerkers als de organisatie écht vooruithelpt? Het antwoord kan in een herziening liggen van het werk zelf.
Iedereen verdient werk dat in een basis voorziet en bijdraagt aan een gezonde werkplek, maar wat als je verder kunt gaan? Wat als je een werkomgeving kunt creëren waarin medewerkers niet alleen taken uitvoeren, maar echt zinvol werk doen dat hen motiveert, uitdaagt en ruimte biedt om te groeien? Niet elke medewerker heeft dezelfde verwachtingen van zijn werk. Sommigen willen vooral ‘goed’ werk leveren, terwijl anderen op zoek zijn naar meer – meer uitdaging, meer zingeving, meer ruimte om te ontwikkelen. En voor die medewerkers kun je een omgeving creëren waarin ze die extra stap kunnen zetten.
Wil je een werkomgeving creëren waar medewerkers floreren én duurzaam presteren? Dan zijn twee benaderingen voor werkontwerp essentieel: een top-down en een bottom-up aanpak.
Top-down: het fundament van je organisatie
Een succesvolle organisatie begint met een solide basis. Denk aan je organisatie als een huis: zonder een stevig fundament stort alles in. In de praktijk omvat top-down werkontwerp strategische keuzes zoals strategieën, beleidsmaatregelen en werkstructuren die de ruimte creëren — of juist inperken — voor leidinggevenden, teams en medewerkers om daadwerkelijk impact te maken. Zonder een solide basis kan een organisatie niet goed functioneren. Dan ben je als medewerker eigenlijk een vis die in vervuild water zwemt. Hoe hard je ook je best doet, zonder een gezonde werkstructuur kun je je volledige potentieel niet realiseren. Gezond 'water' – oftewel een goed ontworpen arbeidsorganisatie en arbeidsinhoud – biedt medewerkers de ruimte om hun werk op een manier te doen die hen motiveert en ondersteunt. Wanneer die basis goed is, kunnen medewerkers optimaal presteren en zich als een vis in het water voelen.
Bij Rewire combineren we wetenschappelijke inzichten, waaronder het SMART Work Design-model van Sharon Parker, met onze praktijkervaring. Hiermee ontwerpen we werk dat:
Stimuleert door bijvoorbeeld variatie in taken aan te brengen
Meesterschap bevordert door in feedback en groeimogelijkheden te voorzien
Autonomie geeft, zodat medewerkers zelf bepaalde keuzes kunnen maken.
Relaties versterkt door ondersteuning van collega’s en leidinggevenden.
Haalbare eisen stelt om overbelasting te voorkomen.
Top-down strategieën zoals organisatieherontwerp (het opnieuw ontwerpen of aanpassen van de organisatiestructuur, - processen of jobs in functie van de veranderende noden van de organisatie), jobverrijking (regeltaken zoals coördinatie, werkplanning of bepaalde belissingsbevoegdheden toevoegen aan de job) en jobverbreding (verbreding van het takenpakket met extra uitvoerende taken) krijgen zo extra diepgang. Het resultaat? Medewerkers benutten hun potentieel én dragen mee bij aan het succes van je organisatie.
Maar het verhaal is genuanceerder: werkontwerp draait niet alleen om het creëren van een goede structuur en heldere processen, maar ook om het vormgeven van een werkcontext waarin medewerkers zich ondersteund voelen om initiatief te nemen. Want wat heb je aan een goed fundament als niemand de ruimte krijgt om te bouwen? Dit is precies waar het belang van een bottom-up aanpak naar voren komt.
Bottom-up: de kracht van de medewerker
In plaats van dat medewerkers alleen maar uitvoeren wat hen wordt opgedragen, krijgen ze hier de ruimte om hun werk zelf vorm te geven. Ze nemen de regie in handen: ze personaliseren hun taken, denken mee over werkprocessen en nemen beslissingen die hen direct aangaan. Het is het vinden van persoonlijke uitdagingen en het zoeken naar manieren om hun werk meer in lijn te brengen met hun idealen en passies.
De proactieve acties komen dus van de medewerker zelf. Hoewel sommige veranderingen besproken of zelfs onderhandeld moeten worden, is het belangrijkste punt van een bottom-up benadering dat medewerkers zelf initiatief en controle kunnen nemen over bepaalde veranderingen in hun werk.
Bij Rewire helpen we organisaties om deze bottom-up cultuur te stimuleren door technieken zoals:
Job- en teamcrafting: medewerkers/teams passen hun taken, hulpbronnen (bv. steun van collega’s, feedback, regelmogelijkheden) en taakeisen (bv. nieuwe uitdagende projecten of werkbelasting) aan op een manier die beter aansluit bij hun interesses en sterktes.
Playful work design: proactief gedrag stimuleren waarbij medewerkers uitdaging en plezier zoeken en toepassen in de job waardoor het werk niet alleen effectiever, maar ook plezieriger wordt.
Waarom werkt dit?
Je vraagt je misschien af: "Hoe vertaalt dit zich naar het succes van de organisatie?" Medewerkers die hun werk kunnen afstemmen op hun sterke punten en passies, voelen zich meer betrokken. En betrokkenheid is geen overbodige luxe, maar een directe motor voor succes. Zo blijkt uit Gallup-onderzoek (1) dat hoog-betrokken teams tot 18% productiever zijn in sales en 14% productiever in productie. Bovendien zijn deze teams 23% winstgevender. Dit betekent dat wanneer je medewerkers zelf invloed geeft op hun werk, je niet alleen hun werkplezier verhoogt, maar ook de resultaten van je organisatie verbetert.
Een bottom-up benadering is dus niet alleen "leuk" voor medewerkers. Het is een strategisch voordeel. Het zorgt voor medewerkers die niet alleen hun werk uitvoeren, maar die zich verbonden voelen met hun doelen, gemotiveerd zijn om bij te dragen en volledig inzetten om hun werk beter te maken. Het gaat dus niet om het "pamperen" van medewerkers, maar om het serieus nemen van hun potentieel en hen de ruimte geven om te floreren én presteren.
Conclusie: de kunst van het balanceren
Het is geen kwestie van kiezen tussen top-down of bottom-up werkontwerp. De magische formule zit ‘m in de balans. Beide benaderingen vullen elkaar aan en versterken elkaar. Een top-down strategie legt het fundament – maar zonder de bottom-up input van medewerkers, blijft het plan slechts een mooi idee op papier. Aan de andere kant: alleen bottom-up veranderingen, zonder een solide structuur, kunnen leiden tot chaos en verwarring.
Hoe Rewire jouw organisatie kan helpen
Bij Rewire zetten we evidence-based tools en strategieën in om jouw werkontwerp toekomstbestendig te maken. Of het nu gaat om het versterken van teameffectiviteit, het ontwerpen van werkbaar werk of implementeren van interventies op individueel, team-, leiderschaps- of organisatieniveau: wij zorgen voor werk op maat van jouw organisatie.
Benieuwd hoe we jouw organisatie kunnen ondersteunen? Neem contact op via info@re-wire.be en ontdek hoe je werk écht kunt laten werken.
(1) Gallup, State of the Global Workplace Report (2024)
Kommentare